Altan Yiğit
İnsanlık tarihi boyunca çeşitli salgınlarla mücadele etmek durumunda kalmıştır. Bu salgınların bazısı ise milyonlarca insanın ölümüne yol açmıştır, şehirlerin neredeyse tamamını yok etmiştir ve tarihin seyrini değiştirmiştir.Günümüz dünyasında teknolojinin gelişmesiyle beraber, insanlar arasındaki iletişim daha ulaşılabilir bir hale gelmiştir. Bu durum da bir bölgede ortaya çıkan virüsün daha hızlı bir şekilde yayılmasına neden olmuştur. Geçmişte bir salgının yayılması aylar sürerken günümüzde ise bir kaç günde milyonlarca insanı etkileyen bir boyut kazanmıştır.Peki insanlık gelişirken; salgın hastalıklar, virüsler, tedaviler de değişiyor mu?İşte insanlık tarihindeki en ölümcül salgın hastalıklar:
1) Jüstinyen Vebası
MS 541’de ilk olarak Mısır’da ortaya çıkan Jüstinyen Veba salgını, Bizans İmparatorluğu’nu da etkisi altına alarak tüm Akdeniz liman kentlerine yayılmıştır. Bu salgının Konstantinapolis’te günde 5 bin insanın ölümüne sebep olduğu ve toplamda kentin nüfusunun yüzde 40’ının hayatını kaybettiği tahmin ediliyor.
2) Kara Veba (Kara Ölüm)
Büyük Veba Salgını olarak da bilinen bu salgın 1347-1351 yılları arasında Avrupa’da büyük yıkıma neden olmuştur. Yersinia pestis adı verilen bir bakterinin neden olduğu düşünülen bu salgında 75 ile 200 milyon arasında insanın öldüğü tahmin edilmektedir.
3) Cocoliztli salgınları
16. yüzyılda Meksika’da birkaç farklı hastalığın aynı dönemde yayılmasıyla meydana gelmiştir. Tifo benzeri bir bağırsak bakterisi olan Salmonella’dan kaynaklandığı düşünülen bu salgında 15 milyon Azteklinin yüzde 80’inin yaşamını yitirdiği bilinmektedir.
4) 3. Kolera Salgını
İnsanlık tarihi boyunca yedi kitlesel kolera salgını yaşamıştır. Ancak bunlardan en ölümcül olanı 1852-1860 yılları arasında yaşanan 3. Kolera salgınıdır. Vibrio cholerae adlı bakteriyle bağırsak enfeksiyonuna neden olan bu hastalığın içme sularının kirliliğinden kaynaklandığı bilinmektedir. Hindistan’da ortaya çıkan bu salgının 1 milyondan fazla insanı öldürdüğü tahmin ediliyor.
5) 3. Veba Salgını
İlk olarak 1855-1859 yılları arasında Çin’in Yunnan bölgesinde ortaya çıkmış ve ardından dünyaya yayılmıştır. Sadece Çin ve Hindistan’da bile 12 milyon insanın ölümüne sebebiyet veren bu vebaya Üçüncü Veba denilmiştir. Ayrıca Modern Veba olarak da anılmaktadır. Daha sonra uzak doğudan fareler yoluyla Amerika kıtasına sıçramıştır.
6) İspanyol Gribi
Birinci Dünya Savaşı’nın son aylarında H1N1 influenza virüsünün yayılmasıyla ortaya çıkmıştır. Virüsün neden olduğu yüksek ateşin dünya genelinde 50 milyondan fazla insanın ölümüne sebep olduğu bilinmektedir.Bu virüsün en kötü yanı ise 20-40 yaş aralığındaki sağlıklı bireylerde daha olumsuz bir etki göstermesidir.
7) Asya Gribi
1957’de Çin’de ortaya çıkan Influenza-A virüsünün ördeklerle mutasyona uğrayarak insanlara bulaşmış olduğu düşünülmektedir. Çin’den başlayarak, Avustralya, Amerika ve Avrupa’ya yayılmış olan Asya gribinin yaklaşık 4 milyona yakın insanın ölümüne sebep olduğu bilinmektedir.
8) HIV Virüsü (AIDS)
1980’lerde tanımlanan AIDS (Kazanılmış Bağışıklık Yetersizliği Sendromu), ilk olarak 1959 yılında Kongo’da saptanmış olup maymunlardan insanlara geçtiği düşünülmektedir. Şu zamana kadar yaklaşık olarak 30 ile 40 milyon arasında insanın ölümüne sebebiyet vermiştir. İlerleyen yıllarla beraber hala kesin çözümlü bir tedavisi bulunamamıştır. Yakalanmamak için tedbirli olup, önlem alınmalı, aksi takdirde ömür boyunca ilaç kullanımı ile tedavi olmak zorunda kalınmaktadır.
9) SARS Salgını
2002-2003 yılları arasında Hong Kong’da başlayan şiddetli akut solunum yolu sendromu olan (severe acute respiratory syndrome) SARS, koronavirüslerden biri olan SARS-CoV virüsünün neden olduğu bir hastalıktı. SARS salgını hızla yayılarak pandemik hale gelmiştir. Dünya genelinde ise 8.000’in üzerinde vaka ve 916 ölüme sebebiyet vermiştir.
10) Domuz Gribi Salgını
2009 yılı gibi yakın bir dönemde ortaya çıkmış ve dünyada büyük ses getirmiş olan bu virüs, aslında normal grip virüslerinin bir türevidir. Adını ise domuzlardan insanlara geçtiği için ‘Domuz Gribi’ olarak almıştır. Küresel çapta yayılma gösteren domuz gribi 150.000 ile 575.000 aralığında kişiyi etkilemiş ve 284.000 kişinin hayatına mal olmuştur.
11) Ebola Salgını
2013-2016 yılları arasında yaşanan Ebola Salgını, ilk olarak Gine’de görülmüş ve zamanla Liberya, Sierra Leona gibi ülkeler başta olmak üzere Batı Afrika ülkelerine yayılmıştır. Bu salgında 11.000’in üzerinde insanın öldüğü tahmin edilmektedir.
12) Koronavirüs (COVID-19)
2019 yılının sonlarında Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıkan COVID-19 olarak da bilinen korona salgını, tüm dünyayı etkisi altına almıştır. 20 Mart 2020 itibariyle dünya genelinde 246.000 vakayı aşan salgında 10.038 kişi ise hayatını kaybetmiştir. Henüz kesin bir tedavisi bulunmayan salgında, ülkeler çeşitli önlemler almaya devam etmektedir.
Amacımız elbette panik yaratmak değil. İnsanlığın geçmişte yaşadığı bu buhranlardan dersler çıkarılmalı, karşılaşabileceğimiz sonuçların bilincinde olmalıyız. Ciddiyetin daha da farkında olmalı ve yaşamlarımızı bu çerçevede değiştirmeliyiz.❤
Ceotudent
