Hormonların ne kadar zararlı ya da tehlikeli olduğuna dair asılsız bir korku var. Vücudumuzun işleyişi için hayati önemi olan hormonlardan sanki dünya dışı korkunç maddelermiş gibi bahsediliyor ve bu asılsız korkular pek çoğumuzun tedavisini aksatmasına yol açıyor. Hormon konusundaki en büyük korkularımızdan biri de hormonlu diye doğum kontrol hapı kullanmamak. Hormon kullanmaktan korktuğu için doğum kontrol hapı kullanmayacağını belirten pek çok kadın var.1 Bu fikirler genellikle kulaktan dolma bilgilerle ya da arkadaş tavsiyeleriyle oluşuyor. Hatta öyle ki doğum kontrol haplarındaki hormonlarla sebze-meyve üretiminde kullanılan hormonların aynı olduğunu düşünenlerimiz bile var.
Öncelikle hormon nedir, ona bir bakalım: Hormonlar tiroid ve pankreas gibi endokrin organlarımız tarafından üretilen ve mesajların vücudumuza iletilmesini sağlayan vazgeçilmez haberciler. Mesajları vücudumuzun ilgili bölümlerine ileterek acıkma gibi basit bedensel işlevlerden, üreme gibi karmaşık işlemlere kadar pek çok işlevin doğru şekilde yapılmasını sağlıyorlar.2 Ve tabii ki doğum kontrol haplarındaki hormonların domates üretiminde kullanılan hormonlarla da hiçbir alakası yok.3,4 Doğum kontrol hapları, her kadında doğal olarak bulunan kadınlık hormonları olan östrojen ve progesteronun yaygın kullanım için üretilen formlarını içeriyor.3 Tarımda kullanılan hormonlar ise bitkilerin büyüme ve gelişimiyle ilgili farklı maddeler.4
Doğum kontrol haplarında bulunan kadınlık hormonları, düzenli kullanıldığında, vücudumuzdaki hamilelik dönemini taklit ederek etki gösteriyor; bu sayede de yumurtlamayı engelliyor ve spermin rahme geçmesine engel olacak şekilde rahim ağzındaki mukusu kalınlaştırıyor. Ayrıca rahim iç cidarını da döllenen yumurtanın yerleşmesini engelleyecek şekilde inceltiyor.5,6 Bu etkileri sonucunda da hamileliğe karşı %100’e yakın koruma sağlıyor.3,5 Düzenli kullanımda en yüksek korumayı sağlayan yöntemlerden biri olan doğum kontrol hapları, etkisi ve güvenli oluşu nedeniyle dünya çapında 100 milyondan fazla kadın tarafından tercih ediliyor.5
Şimdi doğum kontrol hapları hakkındaki efsanelere ve gerçeklere bir bakalım
Doğum kontrol haplarındaki hormonlarla ilgili korkuların aslında bir temeli yok.7 Bu korkuların çoğu eski bilgilere ve hurafelere dayanıyor. Doğum kontrol hapları ilk kullanıldığı dönemden bu yana yani yaklaşık 60 yıllık süre içerisinde çok gelişti ve değişti. İlk keşfedildikleri 1960’lı yıllardaki yüksek olan hormon dozları azaltıldı. Ve düşük yan etkili, farklı progesteronlar geliştirilerek kullanılmaya başlandı.8
İşte hala doğru olduğu sanılan bazı inanışlar ve aslında olan:
Efsane: Hormonlar kilo aldırır!
Gerçek: Doğum kontrol haplarının kilo almaya yol açmadığı kanıtlanmış durumda.7 Yeni nesil doğum kontrol hapları vücutta su tutulmasına yol açmadıkları için, böyle bir etkiye de yol açmazlar.9
Efsane: Haplar hormon düzenini bozup kısırlık yapar!
Gerçek: Doğum kontrol hapı kullanmak, hamile kalma becerisini etkilemez. Hapı bıraktıktan hemen sonra hamile kalınabilir. Ama şunu unutmamakta da fayda var: Yaş ilerledikçe hamile kalmak güçleşir. 40’larındaki bir kadının hamile kalma olasılığı 30’lu yaşlara göre daha düşüktür.7
Efsane: Hormonlar kanser yapar!
Gerçek: Doğum kontrol haplarının yumurtalık ve rahim kanseri ile kalın bağırsak kanseri sıklığını azalttığı görülmüştür.9
Efsane: Haplar cinsel isteği köreltir!
Gerçek: Doğum kontrolünün cinsel isteği etkilemesi pek mümkün değil. Uzun süredir birlikte yaşayan ve çocukları olan çiftlerin cinsel istek değişimlerini doğum kontrolüne bağlamaları ise sık rastlanan bir durum.7
Şunu da eklemeliyiz ki yeni nesil doğum kontrol haplarında bulunan kadınlık hormonlarının farklı yararları da var. Selim meme hastalıklarını ve yumurtalık kistlerini azaltıyor, kansızlığa karşı koruma sağlıyor, adet sancısı ve düzensizliği gibi sık görülen sorunları önlüyorlar. Bunlara ek olarak bazı doğum kontrol hapları akne ve kıllanma tedavisinde kullanılıyor; bazıları da adet öncesi gerginliği tedavi ediyor.9
Sonuç olarak, kadınlık hormonlarını içeren doğum kontrol hapları dünya çapında milyonlarca kadını istenmeyen ve zamansız hamileliklerden ve bunun istenmeyen sonuçlarından koruyor. İistedikleri zamanda istedikleri sayıda çocuk yapmalarını sağlayarak, yaşamlarını düzenlemelerine olanak tanıyor. Bu anlamda da doğum kontrol hapları gerçektne büyük bir gelişme.9
Eğer sen ve partnerin de yaşamınızın bu döneminde çocuk sahibi olmayı düşünmüyorsanız hangi doğum kontrol yönteminin sizin için uygun olduğunu doktorunuza danışın ve gereksiz endişelerden kurtularak, hayatınızı güvenle yaşayın.5,10
Kaynaklar:
- Guendelman S, et al. Perceptions of Hormonal Contraceptive Safety and Side Effects Among Low-Income Latina and Non-Latina Women Maternal and Child Health Journal 2000;4(4):233-237
- https://www.hormone.org/hormones-and-health/hormones/hormones-and-what-do-they-do
- https://www.nhs.uk/conditions/contraception/combined-contraceptive-pill/
- https://www.nutrienagsolutions.ca/about-cps/news/plant-hormones
- https://embryo.asu.edu/pages/birth-control-pill
- https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/combination-birth-control-pills/about/pac-20385282
- https://www.insider.com/common-birth-control-questions-answers-2018-6#9-can-you-skip-your-period-when-youre-on-the-pill-9
- https://www.medscape.com/answers/258507-109045/what-are-combination-oral-contraceptives
- Dhont M. History of oral contraception, The European Journal of Contraception & Reproductive Health Care 2010;15:sup2:S12-S18
- https://www.ema.europa.eu/en/find-medicine/human-medicines/referrals/combined-hormonal-contraceptives