Altan Yiğit
Eleştirel düşünebilmek temel bir beceridir. İnsanların söylediklerini gözden geçirebilmeli ve doğru ile yanlışı ayırt edebilmeliyiz.
Ancak eleştirel düşünme sadece yanlış bilgileri tespit etmek için değildir. Doğru kararlar alabilmek için eleştirel düşünmeyi bilmemiz gerekir. Zor ve önemli kararlar verirken eleştirel düşünebilmek hayatımızda büyük fark yaratabilir.Bununla birlikte, eleştirel düşünme yeteneğini geliştirmenin en iyi yolu nedir?Daha iyi kararlar almak için işe yarayacak iki yaklaşım bulunuyor:1. İnsanın akıl yürütme hakkında bildikleri ışığında daha iyi kararlar verecek bir bağlam yaratmak
2. Dünya hakkında çok ama çok fazla bilgiyi özümsemek ve pratikte kararlar alarak bunu hayata entegre etmek -başka bir deyişle eleştirel düşünme akıllı olmak anlamına geliyor.
Strateji 1: Mantıklı kararlar verebilecek bağlamlar oluşturma
İlk strateji, bazı şeyleri düşünürken aslında ne yaptığınızı ve bu hataları yaygın yanlışlar yapmaktan kaçınmak için nasıl kullanacağınızı algılamaktır.
1) Kararı birçok kez, birçok yerde ve birçok farklı ruh halinde inceleyin. Sebep, doğru kararı vermek yerine haklı çıkarma eğiliminde olduğu için, hata yapmaktan kaçınmanın bir yolu, aynı problemi birçok farklı bağlamda ortaya çıkarmaktır.Modüler zihin kuramı, beynin, koordine edilmiş tek bir işlev yerine, beyinde tercih ettiği eylemi ‘oylayan’ birçok yarı özerk modülden oluştuğunu söylüyor. Etrafınızdaki duruma göre, hangi modülün daha güçlü bir şekilde etkinleştirildiğine bağlı olarak oylar daha yüksek ağırlık alacaktır. Öyleyse aç, korkmuş, öfkeli, uykulu, neşeli veya üzgünseniz, kararın doğru olduğu farklı girdiler alabilirsiniz.Bu nedenle, çoklu ruh halinde, farklı mekanlarda ve ortamlarda akıl yürütülmesi, aklınıza gelebilecek en geniş çeşitliliği ortaya çıkaracaktır. Karar her seferinde aynıysa, doğru değerlendirmeye sahip olduğunuzdan daha emin olabilirsiniz.
2) Daha fazla insanla konuşun ve tartışmalara daha fazla katılım gösterin.
Tartışmacı akıl teorisi, aklın tek başına yeterince iyi çalışmadığını göstermektedir. Ancak, kalabalık tartışmalar ile birleştirildiğinde zekice çalışır. Bir grup insanı bir araya getirip onların tartışmalarına izin verildiğinde, insanlığın akıl yürütme sorunlarının pek çok bilinen sorunu ortadan kalkar.Kararınızı başkalarıyla tartışmak, fikirlerinizin çürüdüğünü görmek veya daha güçlü fikirlerin kazanmasına izin vermek için iyi bir yoldur. Baskı hissetmediğiniz bir grupta fikirlerinizi tartışırsanız en iyi muhakemeyle karşılaşma ihtimaliniz oldukça yüksektir.
3) Seçiminizdeki itibarınızı riske atmayın.
Eleştirel düşünmede üstesinden gelinmesi gereken en büyük zorluklardan biri, yeni kanıtlar karşısında inançlarınızı doğru şekilde güncelleyemeyeceğinizdir. Yanıldığınızı bilseniz bile bazen eski inançlarınızdan vazgeçmek zorlayıcı olabilir.Eğer yalnızca neden haklı olduğunuzu arıyorsanız, neden yanlış olduğunuzu görmezden gelirsiniz. Bununla birlikte, eğer kimliğiniz haklı olmak üzerine kurulursa görüşlerinizi baltalayan fikirlerle karşı karşıya kaldığınızda problem yaşarsınız. Konumunuzu korumak için yanlış fikirleri savunabilirsiniz ki bu büyük bir hatadır.
Strateji 2: Daha akıllı olma ve daha fazla bilgi edinme
İşe yarayacak eleştirel düşünceyi geliştirmeye yönelik ikinci yaklaşım, dünya hakkında daha fazla şey öğrenmektir. Bir şeyler hakkında ne kadar çok şey bilirseniz, onlar hakkında daha fazla akıl yürütebilirsiniz.Eleştirel düşünme sadece birkaç kredilik ders alarak öğrenebilecek bir şey değildir. Akıllı kararlar alabilmek için sürekli olarak tüm konular hakkında bilgi sahibi olmanız gerekir.Eleştirel düşünme, başından beri bir şeyler bilme sürecinin bir parçası ve hayatınız boyunca daha fazla öğrenerek daha iyi olabileceğiniz bir konu.
Yazan: Ceotudent
