Altan Yiğit
Empati pek çok insanın çocukluğundan itibaren sürekli duyduğu bir kelime. Kreşte ya da okulda bir arkadaşına vurduğunda “Kendini onun yerine koy. Biri sana aynısını yapsa nasıl hissederdin?” sözünü duymayan neredeyse yoktur. Sadece çocukluk döneminde kalmayıp iş hayatında da çok sık karşılaştığımız bir şeydir empati. Bazı durumlarda yöneticimizin bizi anlamadığını düşünür, biraz olsun empati yapmasını isteriz. Peki empati tam olarak nedir? Gelin birlikte bakalım:
Empati Çeşitleri:
1) İçgüdüsel Empati: Daha dünyaya gelirken yanımızda getirdiğimiz bir empati şeklidir. Başkalarının yaşadığı üzüntü, sevinç, mutluluk gibi duyguları aynı onlar gibi yaşayabilmemizi sağlayan bir empati türüdür. Duygusal bir film izlerken istemsizce döktüğünüz gözyaşı işte bu türe bir örnektir.
2) İlişkisel Empati: Bir ilişkide karşılıklı tarafların birbirinin duygularına karşı kurulan empati türüdür. İlişkinin yakınlık derecesi ne denli yakınsa empati gücü de o denli yüksektir.
3) Deneyimsel Empati: Kendi kişisel deneyimlerimizle öğrendiğimiz bir türdür. Daha önce kemoterapi almayan ya da yakın çevresinde görmeyen birinin kemoterapinin bir insanın duygularını nasıl etkileyeceğini bilemez.
Empati ve Arkasındaki Bilim
1) Ayna Nöron Sistemi
Araştırmacılar, şefkatten sorumlu özel bir beyin hücresi grubunun varlığını keşfetti. Bu hücreler, duyguların dışarı yasıtılmasını ve başka bir kişinin acısını, mutluluğunu, öfkesini paylaşmasını sağlıyor. Ayna nöronlar dış olaylardan etkilenirler. Örneğin çok sevdiğiniz birinin, mesela eşinizin incinmesi sizin de üzülmenize sebep olur. Çocuğunuzun mutluluğu sizin de mutlu olmanızı sağlar.Psikopatlarda, sosyopatlarda ve narsislerde ise “empati yetersizliği” olduğu düşünülmektedir. Ayna nöronları aktif değildir. Bu yüzden de diğer insanlar gibi empati kuramazlar.
2) Elektromanyetik Alanlar
İkinci bulgu, hem beyin hem de kalbin elektromanyetik alanlar oluşturduğu gerçeğine dayanmaktadır. HeartMath Enstitüsü’ne göre, bu alanlar insanların düşünceleri ve duyguları hakkında bilgi aktarıyor. Empatlar özellikle bu bilgi girdilerine karşı hassas olabilirler ve bundan bunalmaya meyillidirler. Benzer şekilde, dünyadaki ve güneşteki değişikliklere genelde daha güçlü fiziksel ve duygusal tepkiler veririz. Empatlar, dünyaya ve güneşe olan şeylerin zihinsel durumumuzu ve enerjimizi etkilediğini iyi bilir.Empat nedir?
3) Duygusal Bulaşma
Empatı anlayışını geliştiren bir diğer bulgu ise duygusal bulaşma olgusudur. Araştırmalar birçok insanın etrafındakilerin duygularından etkilendiğini gösteriyor. Bir sınav için arkadaşlarınızla bir arada ders çalıştığınızı düşünün. Eğer arkadaşlarınız sürekli “Yapamayacağız, başarılı olamayacağız.” derse siz de umutsuzluğa kapılacaksınızdır. Eğer hayatınızda negatif düşüncelere yer vermek istemiyorsanız çevrenizdeki insanları pozitif olan bireylerden seçmelisiniz.
4) Sinestezi
Sinestezi, beyinde iki farklı duyunun eşleştirildiği nörolojik bir durumdur. Örneğin, bir müzik parçası duyduğunuz zaman renkler görebilirsiniz. Ünlü sinestetikler arasında Isaac Newton, Billy Joel ve kemancı Itzhak Perlman yer alıyor. Bununla birlikte, ayna dokunma sinestezisiyle, insanlar aslında kendi bedenlerinde başkalarının duygularını ve hislerini sanki kendileriymiş gibi hissedebilirler. Bu bir empatinin deneyiminin bir nörolojik açıklamasıdır. Dalay Lama “Empati en değerli insan kalitesidir” diyor. Bu stresli zamanlarda, bunalmak kolaydır. Yine de, empati bizi aşacak niteliktir. Kabul etmese bile, birbirimize saygı duymamızı sağlayacaktır. Empati sizi ayırt etmeden duygusal bir yumuşaklık sebep olmaz. Aksine, hoşgörü ve anlayışı geliştirmek için kalbinizi açık tutmanızı sağlar.
