Altan Yiğit
Eski dönemlerde kahveye bakış açısıyla kahvenin günümüzdeki önemi oldukça değişti. Özellikle 3. nesil kahveciler kahveye yeni tatlar katarken, insanların kahveye bakış açısını da değiştirdiler. Geliştirilen yeni metotlar sayesinde ufak bir dokunuş dahi kahvenin tadını tamamen değiştirebiliyor.
Dünya üzerinde en çok tüketilen kahve çeşitlerinden ikisi, espresso ve filtre kahve arasında birçok farklılık bulunuyor. Ancak temelde, kullanılan malzemeler, demleme şekli, demleme süresi ve tadı arasındaki farklar diyebiliriz.
Espresso Nedir?
Tam bir kafein bombası olan espresso bir İtalyan kahvesidir. Espressoyu kafasında bir şeyle kodlamak isteyenler, ‘hız’ kelimesini kullanabilirler. Espresso hızlı hazırlanır, hızlı tüketilir ve kafein hazzı veren bir kahvedir.
Espresso, neredeyse yanacak seviyelerde sıcaklıktan demlendirilir, basınçlı su, bir anda ince öğütülmüş kahveye eklenir. Bu tip farklarla filtre kahveden ayrılsa da asıl önemli nokta espressonun filtre kahveye göre daha yoğun ve konsantre olmasıdır.
Bir diğer fark ise espressonun diğer birçok kahvenin yapı taşını oluşturması. Americano, Cappucino, Latte gibi kahve çeşitlerinin çoğunda espresso bulunuyor. Bu da espressoyu bir kahveden daha fazlası yapıyor. Tüm bu çeşitlerin arasındaki fark ise kahveye eklenen süt veya su miktarıdır.
Espresso’nun Yapısı
Espresso doğrudan yoğun ve konsantre bir halde çıkmıyor. Bu duruma gelmesi için belirli yöntemlerden geçmesi gerektiği gibi espressonun katmanları bulunuyor.
1. Krema
Altın veya kahverengi renkte olan bu tabakada, proteinler, yağlar ve melanoidin bulunur. Tüm kahvelerde krema olmaz. Ancak krema, kahve severler arasında yoğun bir tartışma konusu haline gelmiş. Kimileri kahveye acı bir tat kattığını savunurken, kimileri de kaliteli bir kahvede olmazsa olmazın krema olduğunu ileri sürüyorlar.
2. Sıvı
Espressonun sıvı katmanı, kahveye asidite ve tatlılık veren ana bölümdür. Bu katman da kendi içerisinden gövde ve kalp olarak ayrılabilir. Espressonun gövdesi, kahvenin orta bölümüdür ve rengi daha çok karamel kıvamındadır. Kalp bölümü ise kahvenin alt bölümüdür ve daha koyudur. Rengi zengin kahverengi kıvamındadır.
Filtre Kahve Nedir?
Temelde espresso ile filtre kahvenin konsepti aynıdır. Çünkü ana yapısında öğütülmüş kahveye sıcak su eklenir, kahve zeminde süzülerek içerisindeki sıvı fincana aktarılır. Ancak, espresso ile filtre kahve arasında temel bir fark bulunur. Espresso yüksek basınçta demlenirken, filtre kahvede su, öğütülmüş kahve içerisinde yavaşça demlenir. Yer çekiminin de etkisiyle bir süre sonra dibe çöker. Bu nedenle filtre kahvenin demleme süresi espressoya göre daha uzundur.
Filtre kahvenin demlenmesi için daha fazla kahve zeminine ve daha fazla suya ihtiyacı vardır. Espresso gibi 30 ml’lik filtre kahve olmaz, olsa da kimse bundan zevk almaz. Drip olarak da bilinen filtre kahvenin asiditesi daha azdır. Bu nedenle kahveye daha kompleks bir tat verir. Kahve tiryakileri birçok farklı tadı ve aromayı aynı filtre kahvede rahatlıkla duyabilirler.
Espressoya nazaran filtre kahvenin yoğunluğu ve katmanları sayesinde daha temiz, berrak ve tutarlıdır. Bunun en büyük nedeni de yüksek basınca uğramadan, suyun belirli bir zaman içerisinde kahve taneciklerini, yağını ve kokusunu absorbe etmesidir. Asiditesi düşük olduğu için espressoya nazaran daha yumuşak ve kolay içimlidir.
Espresso ve Filtre Kahve Demleme Süreleri
Filtre kahvenin demleme süresi, espressoya göre çok daha fazladır. Demleme işlemi, kahve yüzeyinin ıslatılmasıyla başlıyor. Islanan kahve blooming sürecini giriyor sonrasında da kahvenin şişmesiyle başlıyor. Bu işlem ortalama 30 saniye sürüyor fakat, kahvenin gerçek aroması bu aşamada ortaya çıkıyor. Bu aşamadan sonra karbondioksit açığa çıktığı için su akışı kolaylaşıyor. Kahvenin şişmesinden sonraki süreç 2 dakika civarında oluyor.
Espressoda ise durum daha farklı. İtalyanlar, espressonun hazırlanışının 25 – 30 saniye civarında olması gerektiği konusunda bir hayli kararlılar. Kahvenizi sütlü içmek isteseniz de sütü ısıtıp kahveye eklemek saniyeler alıyor. Hazırlama süresi, öğütme işlemi de dahil olmak üzere ortalama 60 saniye sürüyor. Kısacası espressonun demleme süresi filtre kahveye göre çok daha az.
Espresso ve Filtre Kahve Demleme Ekipmanları
Filtre kahve demlemek için demleme ekipmanı ve filtre kağıdı gerekiyor. Tartı ve termometre gereklilik olmasa da daha doğru sonuçlar alınması için kullanımı tavsiye ediliyor. French Press, Chemex V60 gibi birçok farklı demleme ekipmanında filtre kahve hazırlayabilirsiniz. Herhangi birine ulaşmak son derece kolay olduğu gibi aralarında süzme boyutu ya da yapıldığı madde gibi çok ufak farklılıklar bulunuyor.
Ancak espresso makinelerinin fiyatları, özelliklerine göre bir hayli değişkenlik gösterebiliyor. Evde kullanmak için tasarlanan bir espresso makinesi profesyonel bir makineye oranla daha ucuzdur fakat, espresso hazırlamak için gerekli olan basıncı tam olarak veremediği için aynı tadı ve kaliteyi alamayabilirsiniz. Tabii espresso makinelerinin daha çok yer kaplayacağı ve elektrik harcayacağı gerçeklerini de göz önünde bulundurmak gerekiyor.
Espresso makinesi almadan da espresso hazırlamak mümkün. Bunun için İtalyanlar, 20. yüzyılın başlarında Moka Potu bulmuşlar. Ocak üstü demleme ekipmanı Moka Pot, ürettiği 1.5 barlık basınçla harika espressolar hazırlamanızı sağlıyor. Kullanımı oldukça basit olan bu demleme ekipmanının fiyatı da espresso makinelerine oranla çok daha ucuz.
Filtre Kahve mi Yoksa Espresso mu Daha Güzel?
Filtre kahve, farklı kahve nüanslarının denemek adına daha iyi bir seçim. Çünkü espressoda tatlar belirgin olmayabiliyor. Yapım aşaması dahi insana ayrı bir huzur veriyor. Ancak, kısa sürede kahve elde etmek istiyorsanız, bu konuda hiçbir kahve espressoyla yarışamaz. Espresso, tamamen farklı bir amaç uğruna, bambaşka bir yöntem kullanılarak kafein ihtiyacını anında gideren bir kahve çeşidi.
Göz önünde bulundurulması gereken diğer bir konu ise kahveyi nasıl içmeyi sevdiğiniz. Şurubumsu bir yapıda olan espresso sütle karıştırıldığı takdirde yumuşak ve kıvamlı bir hal alır. Isıtılmış sütten elde edilen krema, espressonun tatlılığını açığa çıkarır. Böylelikle damak tadınıza son derece uygun olabilecek cappucino ve latte gibi kahve çeşitleri elde etmenizi sağlıyor.
Filtre kahvenin ise espressoya oranla daha yumuşak, temiz ve daha az asidik bir tadı vardır. Filtre kahveye süt konulması tavsiye edilmese de tercih meselesidir. Ancak süt, kahvenin keskinliğini ve aromasını yok edebilir.
Her şeyi bir kenara bırakıp filtre kahve mi yoksa espresso mu daha güzel diye sorulduğunda, cevabı günün sonunda hangi tadı almak istediğiniz belirliyor. Fakat şunu unutmayın ki, her demleme çeşidi, kahve çekirdeğinin kökenine, nasıl kavrulduğuna, cinsine göre farklı tatlarda kahve elde etmenize neden olur.
Yazar: Kahvegibikahve
