Altan Yiğit
İnsan beyninin en önemli işlevlerinden biri şüphesiz ki düşünebilme becerisidir. Kanada’da Dr.J. Poppenk ve ekibinin yaptığı bir çalışmaya göre, ortalama bir insan günde 6 bin 200 düşünceyi zihninden geçirebiliyor. Düşünmekle bu kadar çok uğraşan beynimiz,çaba gerektirmeden ortaya çıkan “otomatik düşünceler” de üretiyor. Bu otomatik düşüncelere kimi zaman bazı hatalar karışıyor. Kendi temel inançlarımız, şemalarımız, yanlı yorumlarımız gibi faktörlerin sebep olduğu bu bilişsel çarpıtmalar yani düşünce hataları, bazen hayatı bizim için zorlaştırabiliyor ya da olayları olduğundan farklı yorumlamamıza sebep olabiliyor.
İşte bu hatalardan bazıları;
1-)Ya hep ya hiç tarzı düşünmek: Bir şey ya siyahtır ya beyaz şeklinde, katı sınıflamaların olduğu düşünme tarzıdır. Birine öfkelenebilmek, onu sevmediğiniz anlamına gelmese de bu düşünce tarzında ikisine de yer vermek güçleşir.
2-) Felaketleştirme: Gelecekle ilgili her ihtimal bir felaket gibi değerlendirilir.
4-) Etiketleme: Belirli olayların sonuçlarından yola çıkarak genel bir değerlendirmeyle kendine ve başkalarına katı ve olumsuz sıfatlar yapıştırmaktır. Örn: Çok beceriksizim.
5-) Duygusal Akıl Yürütme: Bir düşünceye karşı yoğun duygulanımlara kapılarak farklı bakış açılarını kullanamamak ve fikrinin doğru olduğunu savunmak.
7-)Seçici Algılama: Yaşanan durumla ilgili birçok açıklama varken, durumla ilgili bir tanesini seçip değerlendirmelerde bunu baz almasıdır. Örn: “Hep benim başıma gelir, hiç yüzüm gülmedi ki ”
8- Zihin Okuma: Kendi varsayımlarımıza dayanarak yaptığımız değerlendirmeler bu gruba girer, örn: “hakkımda kesin böyle düşünecek”
9- Aşırı Genelleme: Tek bir olaya bakarak çıkardığımız yargıyı başka durumlara da genellemek. Örn; kişinin bir kere başarısız olduğu bir sınavla ilgili “bu dersi hiç yapamıyorum”çıkarımı.
10- Kişiselleştirme: Alternatif açıklamalara ve olayın kişinin kendisinden bağımsız olması ihtimaline yer vermeksizin, karşı tarafın davranışlarını kişi üzerine alınır.
11- meli-malı gereklilik ifadeleri: Yapılması gerekenler ve yaşamın kesin kurallarına ilişkin inançlarımızın dışına çıkmanın, felakete yol açacağı düşüncesi.
