Meme kanserinin erken tanısı, hastalığın henüz sadece memede sınırlı olduğu dönemde saptanmasıdır. Erken evre meme kanserinin tedavisi mümkündür. Erken tanı, hastalıktan ölümleri azalttığı gibi, çoğu zaman memenin korunmasını da sağlar. Memenin korunmasının yanı sıra, ameliyatın kaçınılmaz bir parçası olan koltuk altı evrelemesinde, lenf bezlerinin tümünün alınması gerekmez. Böylelikle ameliyatların getireceği yan etkiler oldukça azalır ve hastanın yaşam kalitesi artar. Günümüzde meme kanseri tedavisinde hedef en fazla etkin ancak en az yan etkisi, zararı olacak tedaviyi kişiye özel olarak seçmektir. Erken tanı ile bu şans artar.

Meme kanserinde erken tanı düzenli doktor muayenesi ve tarama mamografileriyle mümkündür.

Hangi sıklıkla meme muayenesi olmalıyım?

Kadınlar hiçbir şikayetleri olmasa bile düzenli meme muayenesi olmalıdır.
20-40 yaş arasındaki ortalama risk grubunda olan kadınlar 1-3 yılda bir klinik meme muayenesi olmalı ve meme kanseri konusunda bilinçlendirilmelidir. Sıklığın ne olması gerektiğini sizin kişisel ve aile öykünüze bakarak doktorunuz önerecektir.

40 yaştan itibaren, yılda bir kez klinik meme muayenesi ve mamografi yapılmalıdır.

Dünyada değişik sağlık politikaları ve hedefler nedeniyle, farklı ülkelerde farklı sıklıkla meme kanseri tarama protokolleri kullanılmaktadır. Bu konuyu da mamografi başlığı altında detaylı okuyabilirsiniz.

Muayenede elime kitle gelmediği halde meme kanseri olabilir miyim?

Evet, elinize kitle gelmeden de meme kanseri olabilirsiniz. Meme kanserinde “erken tanıda” istediğimiz, hastalığın klinik bulgu vermediği dönemde, henüz kitle oluşturmamışken ve hiçbir şikayete yol açmamışken tespit edilmesidir. Bu da ancak kanser tarama programlarıyla olur.

Memem ağrıyorsa kanser değilim, doğru bir yaklaşım mıdır?

Bu hastalarımın en sık sorduğu sorulardan biri. Ne yazık ki yanlış. Böyle bir genelleme yapamayız. Sıklıkla memenin fibrokistik yapısı, kistler, hormonal etkiler memede ağrıya neden olur. Diğer yandan meme kanseri de ağrı ile ortaya çıkabilir. Meme kanserinde her ne kadar, genellikle sessiz kitleler olsa da, ağrıya güvenmeyin derim.

Kendi kendime meme muayenesi yapmalı mıyım?

Kendi kendine meme muayenesi aslında meme kanseri için gerçek anlamda erken teşhis yöntemi değildir. Ancak meme kanseri farkındalığı yaratır, erken tanıya kısmen yardımcı olur. Memede olabilecek bir değişikliği en erken görecek kişi yine sizsiniz. Elinize bir kitle ya da sertlik gelirse, daha önceden olmayan herhangi bir değişiklik varsa ihmal etmeden bir doktora başvurun. En fazla bekleme süresi, adet dönemi yakınsa, geçmesini beklemek olabilir. Ne yazık ki hala klinikte, akıl almaz yaralar haline gelmiş ya da artık memesindeki kitle neredeyse dışardan görülür derecede büyümüş kadınlar görüyoruz. Allahtan erken teşhis ettiklerimizin sayısı çok daha fazla. Yine de göz göre göre geciken, ihmal eden, ya da görmezden gelen kadınlarla karşılaşınca insanın vicdanı sızlıyor.

Kendi kendine meme muayenesi için en uygun ne zamandır?

Meme kanseri için kendi kendine meme muayenesi ideal olarak, adet bittikten bir sonraki hafta yapılır. Bu dönemde memenin ödemi azalmaya başlamıştır, yapı daha rahattır. Menapoz sonrası dönemde ya da gebelik gibi adet görülmeyen durumda ise kişi her ayın belirli bir gününü seçebilir. Her ayın ilk pazartesisi, ya da her ayın 5’i gibi. Kadınların adet düzenlerini biliyor olmaları bizim için önemlidir. Basit bir takvime not alabileceğiniz gibi, akıllı telefon uygulamalarını kullanabilirsiniz.

Meme kanseri belirtileri nelerdir?

Meme kanseri hiçbir şikayete yol açmayacağı gibi, memede kitle, ağrı, şekil bozukluğu, şişlik, sertlik, cilt çekintisi, meme başının içeri çekilmesi, kızarıklık, kabuklanma, pullanma, portakal kabuğu görüntüsü, meme başından kanlı akıntı, bir memenin anormal şekilde büyümesi ya da koltuk altında kitle gibi şikayetlere yol açabilir.

Kanser nadiren memede fark edilmeyip ileri aşamalara gelirse, daha önce olmayan kemik ağrısı, baş ağrısı, sarılık, halsizlik gibi sistemik hastalık belirtileri olabilir.

Doç. Dr. Ece Dilege