Daha önce kendinizden ya da çevrenizdeki herhangi birinden aç olmadığı halde yemek yeme isteğini kontrol edemediğine dair şikayetler duydunuz mu? Peki bunun altındaki problemi hiç düşündünüz mü?
Uzmanlar tarafından varılan ortak fikre göre, yeme alışkanlığımızın altında duygularımızın, düşüncelerimizin ve algılarımızın olduğunu düşünülüyor.
AÇLIĞINIZ FİZİKSEL Mİ YOKSA DUYGUSAL MI?
Bir çok insan mutsuz olduğu anda abur cuburlara, hazır yiyeceklere, tatlılara saldırmak ister. Bilinçsizce ve sorgulamadan ihtiyacı olandan fazlasını tüketir ve yaşadığı tatmin duygusunun geçmesinin ardından aldığı kaloriler için pişmanlık duygusu yaşar. Bu durumun sebebi duygusal yeme isteğidir.
Duygusal yeme; olumsuz duygularımızla baş edebilmek amacıyla başvurulan bir yoldur. Araştırmalar; depresyon,öfke,kızgınlık, mutsuzluk,hüzün gibi durumların duygusal yeme üzerinde etkisi olduğu gösteriyor. Bireylerin hayatlarında yaşadıkları olumsuzluklar yeme alışkanlıkları üzerinde ciddi problemler yaratabiliyor. Olumsuzluklar kişinin ruhsal durumunda bir boşluk etkisi yaratıyor ve o boşluk yemekle doldurulmaya çalışılıyor. Çünkü yemek yeme beyindeki endojen opioid sistemini uyarır ve tatmin, doygunluk, keyif duygularını harekete geçirir. Durum böyle olunca bedenin o anda yaşadığı stresle mücadelesinin en kolay yolu ise buzdolabına sarılmak oluyor.
Kısacası birey kendini iyi hissetmek için yemeyi bir amaç olarak değil de araç olarak kullanmış oluyor.
Bilinmesi gereken duygusal olarak yaşanılan açlığın yemeye sarılarak doldurulamayacağıdır. Olumsuz duygular hissedildiği anda yenilen yemek size kısa süreli bir tatmin duygusu sağlayacaktır ve yaşanılan her neyse o tatmin duygusu geçince geri gelecektir.
Bilinçli yeme alışkanlığı oluşturarak bu durumun önüne geçmek mümkün olabilir.
Duygularınızla baş edebilmenin daha sağlıklı yollarını bulabilirsiniz. Kilonuzu kontrol altına tutabilir ve duygusal yeme alışkanlığına son verebilirsiniz.
DUYGUSAL YEMEYİ FİZYOLOJİK AÇLIKTAN NASIL AYIRIRIZ?
•Duygusal açlık birden bire gelir ve mideniz aniden kazınmaya başlar. Fiziksel açlık ise öyle değildir, daha yavaş belirtilerle ortaya çıkar.
•Duygusal yeme isteğinde ne yediğinizin ve ne kadar tükettiğinizin hiç bir önemi yoktur, fizyolojik açlıkta ise daha bilinçli davranırsınız ve ne kadar yediğinizin farkında olursunuz.
•Duygusal yeme isteği geldiğinde daha çok aklınız sağlıklı olmayan gıdalara yönelir. Kocaman bir çikolata ya da pizza size evinizdeki sağlıklı yiyeceklerden daha cazip gelecektir.
•Gerçek açlık durumunda vücudunuz size sinyaller verecektir ama duygusal açlık öyle değildir. Kafanızın bir yerinde her zaman bir yeme isteği yatar ve çoğu kez o fikre karşı koyamazsınız.
•Fiziksel açlık duyduğunuzda yediklerinizle midenizin dolduğunu hissedersiniz fakat duygusal açlık durumunda doyduğunuzu farketmezsiniz ve sonunda ihtiyacınız olmadığı halde bu kadar çok yediğiniz için kendinizi suçlar, olumsuz duygular hissedebilirsiniz.
NELER YAPILABİLİR?
*Yemek yeme isteği ile karşı karşıya kalındığında bunu gerçekten açlık hissettiğiniz için mi yoksa yaşanılan olumsuz bir duyguyla mücadele etmek için mi istediğinizi sorgulamakta fayda olacaktır.
*Eğer gergin hissediyorsanız, yemek yemek yerine koşu yapmayı tercih edebilirsiniz. Her ikisi de vücudumuzda endorfin hormonu salgılar ve mutlu olmamızı sağlar. Kolay olanı seçmek yerine zor fakat sağlıklı olanı tercih edebilirsiniz.
*Canınız sıkıldıysa; film izlemeyi, kitap okumayı, resim ve yürüyüş yapmayı, sevdiğiniz bir dostunuzla sohbet etmeyi deneyebilirsiniz. Bu aktivitelerden birisi size mutlaka iyi gelecektir ve ruhunuzda oluşturduğunu his, yemek yemenin verdiğinden daha kalıcı olacaktır.
*Mutlu hissetmek için yemek yediğinizi farkettiğiniz durumlarda yemek dışında başka ne yapabileceğinizi düşünüp, bulduğunuz çözümlerden birini deneyebilirsiniz. Zamanla stresinizi yönetebildiğinizi ve bu tarz durumlarda kendinizi yemek yemek dışında istediğiniz bir alana yönlendirebildiğinizi görmek ruhunuzda harika bir his oluşturacaktır.
Mutsuzluk ile baş etmek için yemek yemek, olumsuz durumlarda sigara,alkol ve bağımlılık yaratan diğer maddeleri kullanmak gibi kısa süreli ve zararlı bir çözümdür. Diğerleri gibi bedeninize bıraktığı zarar, o anda verdiği tatmin duygusundan daha fazla olacaktır.
Unutmayın ki duygusal yeme alışkanlığınızdan kurtulabilir ve bunun yerine kalıcı çözümler bulabilirsiniz.. Duygularınızın ve alışkanlıklarınızın esiri olmak yerine kendinizi kontrol edebilir ve stresinizi yönetebilirsiniz. Fakat tüm çabalarınıza rağmen kalıcı bir çözüm yolu bulamıyorsanız, bir uzmanla görüşmeniz faydalı olacaktır.
Sevgiler,
Psikolog Aslıhan Sönmez