Adet Görememe (Amenore) Nedir?

Adet kanamasının düzenli aralıklarla yaşanması sağlıklı bir üreme sisteminin göstergelerindendir. Genel olarak 21-35 gün aralıklarla adet görmek normal olarak kabul edilmekle birlikte, her kadının adet düzeni farklılıklar göstermektedir.

Ancak 40-45 gün 2 ay gibi uzun süreler adet görmemek adet görememe (Anemore) olarak adlandırılmaktadır. Adet görememe sebepleri kadınların yaş grubu ve sağlık durumlarına göre farklılık göstermektedir. Üreme çağı içinde olan, korumasız cinsel ilişki yaşayan kadınlar uzun süre adet göremediklerinde öncelikle akla gelen sebep gebelik ihtimalidir.

Böyle vakalarda öncelikle gebelik testi yapılır, testin negatif çıktığı durumlarda sorunun sebebi araştırılır. Genellikle test, muayene ve tahlil sonuçları değerlendirilerek adet görememe sebepleri tespit edilebilirken, nadiren de olsa bu duruma yol açan her hangi bir sebep bulunamayabilir.

Adet görememeye sebep olan etkenler nelerdir?

Bir kadının düzenli olarak adet görebilmesi için beyinde hipofiz bezinden ve yumurtalıklardan salgılanan hormonların düzenli bir şekilde üretilmesi gerekmektedir. Hormon miktarı ve dengelerindeki değişmeler adet kanamasının miktarını, düzenini değiştirebilmektedir.

Hormonların salgılanma düzenlerini olumsuz etkileyen en önemli faktörlerden birisi kadının yaşadığı psikolojik çalkantılardır, öyle ki aşırı stresli, sıkıntılı durumlar, depresif yaşantılar hormon düzensizliğine yol açmaktadır. Bununla birlikte mevsim geçişlerinde yaşanan hava değişimleri, seyahat sebebiyle yaşanılan ortamın değişmesi, vücudu yoran aşırı yoğun egzersizler, ani kilo kaybı ya da kilo alımı da kadının adet görememesine sebep olabilmektedir.

Bununla birlikte ergenlik döneminde adet görmeye yeni başlayan genç kızlarda ilk 1-2 yıl ve menopozun yaklaştığı kadınlarda 2-3 yıl boyunca adet kanaması düzensiz gerçekleşir, bazen 2-3 ay hiç adet görülmeyebilir. Bu paralelde ileri yaştaki bir kadın 6 ay boyunca hiç adet görmezse tüm test ve tahlilleri uygulanır ve menopoza giriş tespiti yapılır.

 

Adet görememeye sebep olan etken nasıl belirlenir?

Üreme çağında olan ve korumasız cinsel ilişki yaşayan bir kadının adet görememe şikayetiyle doktora gitmesi durumunda ilk olarak gebelik testi yapılmaktadır. Bununla birlikte doğum kontrol yöntemlerinin de % 100 gebelikten koruyamadığı göz önünde bulundurulduğunda korunarak cinsel ilişkiye giren üreme çağındaki kadınlara da öncelikle gebelik testi yapılması gerekliliği ortaya çıkmaktadır.

Eğer gebelik durumunun söz konusu olmadığı testlerle sabit olduysa, hormon testlerinin uygulanması aşamasına geçilir. Zira vücuttaki bazı tümörler ve tiroit ile ilgili rahatsızlıklar kadında adet görememe belirtisi ile ortaya çıkabilmektedir. Bu bağlamda adet göremeyen kadının erken yaşta, beklenenden daha erken dönemde menopoza girip girmediğinin araştırılması için antimüllerian hormonu kontrol edilmektedir.

Tiroit bezi hormonları üreme hormonlarını da etkilediğinden adet göremem durumunda tiroit hormon testi de yapılmaktadır. Bunun yanında prolaktin hormonu ölçümü ve ultrasonda yumurtalık kanseri, yumurtalık tümörlerine de bakılmaktadır. Eğer ergenlik dönemindeki bir genç kızın adet görememe durumu söz konusu ise genetik incelemenin de yapılması gerekmektedir.

Adet kanamasının hiç başlamadığı durumda nasıl bir tedavi uygulanır?

Adet görmeye başlama genel olarak yaşı 9-13, bazen 14 yaş civarıdır. Ancak göğüslerin irileşmesi, genital bölgede ve koltukaltında kıllanma gibi ergenliğin ikincil belirtileri gözleniyorsa adet kanamasının başlaması için 15-16 yaşına kadar beklenebilmektedir.

Ergenlik belirtileri gözlenmiyorsa ve genç kız 15 yaşını doldurduğu halde adet kanaması görmemişse Primer Anemore olarak adlandırılır ve kesinlikle zaman kaybetmeden doktora başvurmak gerekir. Adet kanamsının hiç başlamama sebebi çoğunlukla genetik ve hormonsal sorunlara dayanmaktadır. Bu vakalarda genellikle hormon tedavisi uygulanarak sonuç alınır.

Kadının doğuştan rahmi olmadığı durumlarda nasıl bir tedavi uygulanmaktadır?

Bazı kız bebekler anne karnındayken rahim organları gelişmez, oluşmaz. Rahmi olmayan kız çocuğunun yumurtalıkları ve hormon düzenleri normal işlese de adet kanaması görülmez. Böyle vakalarda normal yolla gebe kalınması da imkansız olduğundan ancak rahim nakli yapılarak ya da taşıyıcı anne sistemiyle bebek sahibi olmaları mümkündür.

Sonradan adet görememe sorununda nasıl bir tedavi uygulanır?

Bir kadın yıllarca normal düzende adet görüyorken 45 gün, 2 ay adet görmeye bilir. Böyle durumlarda öncelikle gebelik veya menopoz ihtimalleri düşünülür. Bu olasılıkların gerçek olmadığı tespit edildiğinde ise yumurtalık kist ve tümörleri, tiroit bozuklukları söz konusudur. Yumurtalık sorunlarında cerrahi müdahale uygulanırken, hormon bozukluklarında ise hormonsal tedavi uygulanmaktadır.